OTTO HAMER  |  1938-2020

Otto Hamer was een aan Utrecht verbonden kunstenaar. Hij had weliswaar gestudeerd aan de Koninklijke Academie voor Kunst  en Vormgeving in Den Bosch en aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht, zonder beide opleidingen af te ronden omdat hij dacht dat het kunstenaarschap toch niets zou worden, maar in Utrecht heeft hij zich als kunstenaar ontwikkeld. Daar vond hij zijn kunstzinnige bron. Eerst als bronsgieter voor werk van anderen, toen met eigen werk in brons en vanaf begin jaren zeventig als schilder van geometrische vormen op doek of paneel.

​

In Utrecht heeft hij ook kunstvrienden gevonden, zeker ook bij het Genootschap Kunstliefde waar hij vanaf 1968 tot na 2007, met onderbrekingen, lid van is geweest. Van 1974 tot 1978 was hij ook bestuurslid van deze kunstenaarsvereniging. Jarenlang heeft hij zijn atelier op het adres Achter Clarenburg 2 gehad. Meer dan daar in het centrum van de stad is niet denkbaar.

​

Op zijn overlijdensbericht van 15 mei 2020 was een van zijn tekeningen uit begin jaren negentig afgebeeld, een tekening van tuimelende vierkanten en over elkaar liggende langwerpige rechthoeken in de heldere kleuren rood, geel en blauw. Op het eerste gezicht een tamelijk chaotisch spel van lijn – vlak – vorm en kleur. Maar bij nadere beschouwing een uiterst systematisch opgebouwd werk, zoals aan al het werk van Otto Hamer een methodische aanpak ten grondslag lag, gebaseerd op een onderliggend raster van vierkanten en diagonale lijnen. Zijn werk kan geometrisch-constructieve kunst worden genoemd of desgewenst concrete kunst. Hij heeft eens gezegd dat de gehanteerde methode wordt geëxposeerd, niet iets anders. Geen emotie, geen verhaal en ook geen gezoek naar betekenis. Voor Hamer is een lijn een lijn en geen horizon. Wanneer deze lijn recht is dan is hij niets meer of minder dan de kortste verbinding tussen twee punten. Hetzelfde geldt voor vorm, kleur of vlak, ze zijn er, dat is het. Het werk spreekt, niet de kunstenaar. Toch sprak en schreef hij er met veel verve over, zoals hij  langdurig, intens en met overtuigingskracht kon spreken wat een kunstwerk in ieder geval niet is. Hij voelde zich daarbij geïnspireerd door De Stijl-kunstenaars, zoals Theo van Doesburg, Piet Mondriaan en Bart van der Leck, met hun manifest uit 1918 waarin zij een radicale hervorming in de beeldende kunst nastreefde: traditie, dogma’s en het ‘natuurlijke’ dienen uit de weg geruimd te worden, weg van de subjectiviteit (het individuele), kunst dient daarentegen objectief te zijn en naar het  algemeen geldende, het universele te streven. Otto spiegelde zich in zijn werk aan dat streven.

​

De gehanteerde werkwijze maakte het voor hem mogelijk om binnen de gekozen systematiek, talloze variaties op het platte vlak aan te brengen. Hij zocht de vrijheid om oneindige variaties aan te brengen binnen de gekozen en voor eenieder zichtbare structuur. Die variaties worden bepaald door de vorm van de vlakken, de monochrome heldere kleuren ervan en de hoek waarin de vormen elkaar raken of overlappen. Ondanks de gekozen en consequent gevolgde methode, zijn de schilderijen van Otto Hamer speels, bijna frivool, rijk aan wisselingen. Zijn werk is een klassiek voorbeeld van ‘variations on a theme’.

​

Van een tentoonstelling van Otto’s werk kan je vrolijk worden, wat vooral te maken heeft met het plezier waarmee je ziet dat hij als schilder het oneindige aan mogelijkheden binnen een vastgesteld kader heeft geëxploiteerd, zoals een schaker de 16 stukken binnen de 64 vlakken volgens vaste regels beweegt en toch weet dat geen enkel spel hetzelfde is als een voorgaand of een komend spel: de schoonheid van een variatie op het  thema van systematisering en objectivering.